Sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatına kısıtlama geliyor

Özel şirketlerin son aylarda spot piyasalardan artan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatı, kamu şirketi Botaş’ın satışlarını olumsuz etkiledi. Zam ve ekonomik krizin de eklenmesiyle Botaş, alamadığı gaza para ödemeye başladı.

Alınmayan gaza para ödememek için harekete geçen hükümet, sıvı doğalgaz ithalatını kısıtlamayı gündeme aldı. 2011 Yılı Ekonomik Programı’nda yer verilen çözüm önerisine göre spot LNG ithalatı Botaş’ın ‘al ya da öde’ (take or pay) yükümlülükleri dikkate alınarak düzenlenecek. Bunun için Enerji Bakanlığı görevlendirilirken çalışmalar Mart 2011 sonuna kadar lanacak. Botaş’tan bir kaynak, spot LNG ithalatının devam etmesi halinde şirketin satışlarının yıllık 2,5-3 milyar metreküp (yaklaşık 1 milyar dolarlık) civarında düşebileceği tahmininde bulundu.

Botaş, 2009 yılı sonbaharında doğalgaz fiyatlarına yaklaşık yüzde 80 zam yapmıştı. Zamla birlikte azalan satışlar, ekonomik krizin etkisiyle ciddi oranda düştü. Satışların düşmesiyle birlikte anlaşmalar gereği alamadığı gazın parasını ödemek zorunda kalan şirket, 2008-2009 döneminde yaklaşık 1,4 milyar dolar para ö. Firmanın bu yıl da satışların artmaması halinde 1-2 milyar dolar arası para ödemek zorunda kalabileceği tahmin ediliyor. Alınamayan gaza ödenecek paranın miktarını, Kasım-Aralık dönemindeki satışlar belirleyecek.

2011 Yılı Programı’nda, “Özel sektörün spot LNG ithalatı yapması sonucunda Botaş’ın pazar payı daraldı” tespitine yer veriliyor. Sorunun çözümü için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı görevlendirilirken, EPDK, Botaş, DPT ve Hazine Müsteşarlığı ile de işbirliği yapılacak. Programda konuyla ilgili yapılacak işlemlere de şöyle yer veriliyor: “Kriz nedeniyle tüketimin azalmasının yanı sıra spot LNG ithalatındaki artış ülke içinde doğalgaz arz fazlasının oluşmasına neden olmuştur. Bu nedenle BOTAŞ almadığı doğalgaz için al ya da öde yükümlülüğünden kaynaklı ödeme yapmak zorunda kalmaktadır. LNG ithalatı sorununun arz fazlası doğurmayacak şekilde çözümlenmesine yönelik tedbirler alınacaktır.” Programa göre gerekli tedbirler Mart 2011 sonuna kadar alınmış olacak.

LNG FİYATLARI BORU GAZININ ALTINA İNDİ

Küresel ekonomik kriz, diğer ülkelerde de doğalgaz satışlarını olumsuz etkiledi. Bu durum, ülkeler arası doğalgaz anlaşmalarının yeniden gözden geçirilmesine yol açtı. Ayrıca satışlardaki ani düşüş, normalde boru gazına göre daha pahalı olan sıvılaştırılmış doğalgazı ucuzlattı. Ayrıca ABD’nin de LNG ithalatını kısması fiyatları daha da aşağı çekti. Bu durum sebebiyle spot piyasalarda LNG fiyatları, boru gazına göre yüzde 30-50 gibi yüksek oranlarda ucuz satılmaya başlandı. Bu gelişme üzerine Türkiye’den çok sayıda özel firma, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) başvurarak LNG ithalat lisansı aldı ve spot LNG ticaretine başladı.