Yasanın şoförlere getirdikleri

Değerli okuyucular bu yazımızda taksi, minibüs ve halk otobüslerinin çalışan şoförleri yakından ilgilendiren torba yasanın neleri içerdiğini görelim: Taksi şoförleri SSK primlerini kendi ceplerinden ödeyecek!..

Torba Kanun Resmi Gazetede yayınlandı. Plaka sahipleri araçlarında çalışan şoförleri ayda 10 günden az çalışıyor diye gösterirlerse, tüm SSK primlerini 18 gün üzerinden şoför kendisi cebinden ödeyecek. Plaka sahibi şoförünü ayda 10 günden çok SGK’ya bildirirlerse primleri plaka sahibi ödeyecek, 30 günden eksik kalan kısmı ise şoför bu kere isteğe bağlı sigorta kapsamında 30 güne tamamlama hakkı olacak.

NORMAL SİGORTALI OLMALARI GEREKİYORDU

Diğer tüm iş ve işyerlerinde olduğu gibi Taksi-Minibüs-Halk otobüsü gibi şehiriçi ulaşım araçlarında çalışanlar da işverenleri tarafından SSK’lı yapılmak ve primleri de SGK’ya ödenmek zorundadır. İşin geçmişinde, eski 507 sayılı Esnaf Kanunu gereğince 21.06.2005 gününe kadar plaka sahibi olmasalar da sürücüler de şoförler esnaf odasına kaydedilerek esnaf sayılıyor ve kendileri primlerini Bağ-Kur’a ödüyorlardı. Ancak, 21.06.2005 gününden sonra plaka sahibi olmayanlar esnaf sayılmadı ve 2005 yılından beridir plaka sahibi olmayan şoförler sosyal güvencesiz olarak çalışmaktadırlar. Bazı şoförler de kendileri bazı sahte işyerlerinde SSK’lı bildirilmek üzere anlaştılar. Normal şartlarda teşvikler yoksa asgari ücretlinin vergi ve sigorta prim tutarı aylık 320 liradır. Sahte-paravan şirketler ise sürücülere bize ayda 200 lira verin bizim işyerinden sizi SSK’lı bildirelim diyorlardı. Gerçekten de SSK’ya bildiriyorlar ama SSK’ya tek kuruş prim ödemiyorlardı. Prim borçları sonrası yapılan teftiş ve denetimlerde sahte şirketler tespit edilip SSK’ya bildirdikleri de iptal edilince taksi şoförleri hem sigortalarından hem de paralarından oluyorlardı. Bu duru gören İstanbul SGK il müdürü Mustafa KURUCA, 5510 sayılı Yasayı tam olarak uygulamak üzere tüm plaka sahiplerine uyarı tebligatı gönderip, şoförlerinizi sigortalı yapın denetimlere başlayacağız dedi ve dediğini de yaptı haleden İstanbul’da 40 bine yakın şoför sigortasına kavuştu ve şoförlüğü de meslek olarak kabul etmeye başladı.

İŞVERENE DAVA AÇAN KAZANIYORDU

Kendisini sigortasız çalıştıran plaka sahibine karşı dava açan şoförler de açtıkları hizmet tespit davasını kazanıyorlar ve plaka sahiplerine de 300 milyara kadar ceza ve prim ödetiyorlardı. Ayrıca, araç üzerinden işkazası geçiren sigortasız şoförler sebebiyle de SGK plaka sahiplerine karşı 200-300 milyara yakın ceza ve peşin sermaye değeri borcu çıkarıyorlardı. Yani, şoförlerin sigortasız çalıştırılması hem sürücüleri hem de plaka sahiplerini üzüyordu.

Torba Kanun plaka sahiplerini sevindirdi, sürücüleri ise üzdü. Plaka sahiplerinin TBMM nezdinde yaptıkları girişimler sonrasında 5510 sayılı Kanuna “Bazı kısmi süreli çalışanların sigortalılıkları” başlıklı aşağıdaki ek 6 ncı madde ile geçici 29 uncu madde eklenmiştir.

MADDEYİ BASİTÇE AÇARSAK;

A-Plaka sahibi ile sürücü arasında yapılacak hizmet sözleşmesi ile ayda 10 günden çok çalışmayı öngörüyorsa yani ayda 11 ile 30 gün (dahil) arasında çalışma varsa tüm SSK primlerini eskiden olduğu gibi plaka sahibi SGK’ya ödeyecek. Ancak, bildirilen süre 10 günden çok ama 30 günden az olursa 30 günden eksik kalan süreleri şoför isterse isteğe bağlı sigorta kapsamında SGK’ya ay be ay ödeyebilecek. Bu arada yine şoför isterse 30 günden eksik kalan sürelerin işsizlik sigortası primini de ödeyebilecek.

B-Plaka sahibi ile sürücü arasında ayda 10 günden az çalışmayı içeren bir hizmet sözleşmesi yapılırsa bu kere plaka sahibi çalışan sürücüsü için SGK’ya tek kuruş prim ödemeyecek. Bütün primleri sürücü yani şoför ayda 18 gün üzerinden SGK’ya her ay gidip kendisi ödeyecek. 18 gün, 2012 de 19, 2013 de 20 gibi her yıl birer birer artarak 30’a ulaşacak.

İLGİLİ MADDEYE GÖRE;
“Bazı kısmi süreli çalışanların sigortalılıkları
EK MADDE 6 - Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişilerin sigortalılıkları, bu madde kapsamında kendileri tarafından 30 gün üzerinden prim ödemeleri suretiyle sağlanır.

Bu madde kapsamında sigorta hak ve yükümlülükleri; kendilerince veya kendilerini çalıştıranlar tarafından ya da çalışanların üye oldukları meslek odası, birlik veya benzeri kuruluşlarca bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlar, birinci fıkrada belirtilen şekildeki çalışma durumlarının son bulmasından itibaren sona erer.
Bu madde kapsamındaki sigortalılar hakkında; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası ve istekleri halinde işsizlik sigortası hükümleri uygulanır.
Bu sigortalılar, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas kazanç alt ve üst sınırı arasında olmak üzere kendileri tarafından belirlenecek günlük kazancın otuz katının % 32,5’i oranında prim öderler. Bu prim oranının % 20’si malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, % 12,5’i genel sağlık sigortası primidir. İşsizlik sigortasına tabi olmayı isteyenlerin, sigortalı ve işveren hissesi oranındaki işsizlik sigortası primini ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödememeleri halinde, o aya ait işsizlik sigortası primini ödeme hakları düşer.
Bu madde kapsamında ödenen primler, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık olarak değerlendirilir. Ancak, ticari taksi ile dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma araçlarını işleten kişilerin Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendine tabi olmalarını gerektirecek nitelikte vergi mükellefi olmaları halinde, bu kişiler Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olurlar.

Bu madde kapsamındaki sigortalılar ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, genel sağlık sigortası hükümlerinden yararlanabilmesi için 67 nci maddede sayılan diğer şartların yanı sıra sağlık hizmeti sunucusuna başvurdukları tarihte 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendirerek tecil ve taksitlendirmeleri devam edenler hariç 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması şarttır. Bu Kanun kapsamında tam süreli çalışma ile uzun vadeli sigorta kollarına tabi olan sigortalılar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sigortalılar ve kendi sigortalılıklarından dolayı gelir veya aylık almakta olanlar, birinci fıkrada belirtilen çalışma durumları nedeniyle ayrıca sigortalı olmazlar.

Kurum, bu madde kapsamındaki sigortalıların bu Kanunun diğer hükümlerine göre uzun vadeli sigorta kollarına tabi olma durumlarını dikkate alarak prim ödeme gün sayılarını ve prim ödeme sürelerini belirlemeye, bu sigortalıları çalıştıranlara ve çalıştıranların bağlı olduğu meslek odası, birlik veya benzeri kuruluşlara Kurumca belirlenecek süre içinde bu sigortalıların işe başlama ve işten ayrılışlarını bildirmeleri, bu madde veya bu Kanunun uzun vadeli sigorta kollarını ihtiva eden sigortalılık statüleri kapsamında sigortalılık kontrolünden sonra çalıştırılmaları, çalıştırıldıkları süre içerisinde sigortalılıklarının devam edip etmediği ve Kurumca verilecek sigortalılık belgelerinin periyodik kontrolünü sağlama hususunda zorunluluk getirmeye yetkilidir. Bu madde kapsamında bulunan sigortalıları çalıştıranlar ile çalışanların üye olduğu meslek odası, birlik veya benzeri kuruluşlara bu madde uyarınca getirilecek bildirim ve kontrol yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi halinde 102 nci madde uyarınca idari para cezası uygulanır. Bu madde kapsamındaki sigortalılar ile ilgili olarak, bu maddede aksine hüküm bulunmaması kaydıyla bu Kanunun ilgili hükümleri uygulanır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”

KAYNAK: Ali Tezel

Turgay Saraçlı
E-mail: turgaysaracli@hotmail.com