TRACECA Projesi ve Türkiye

Tarihi İpek Yolu, dillere destan olan muazzam bir güzergâh idi. Elbette söz konusu yoldan çok önemli tüccarlar ve hatta bilginler geçmişti. Örneğin, Venedik’ten Çin’e ulaşan Marco Polo gibi.

Dünya ekonomisinin gelişimi ile beraber AB, Avrupa-Kafkasya-Orta Asya ulaştırma koridoru olan TRACECA’yı 1993 yılında lanse etmiştir . AB’nin söz konusu bölge ile ticari ilişkilerini geliştirmek amacıyla, TACIS Programı çerçevesinde TRACECA’yı geliştirmiş ve ilk etapta 3 Kafkasya ülkesi olan Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan ve daha sonra da 5 Orta Asya ülkesi olan Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan’ı projeye dâhil edilmiştir. AB tarafından finansmanı sağlanan TRACECA projesi ile beraber, söz konusu ülkelerin mevcut demiryolları, karayolları ve limanların onarımı amaçlanmıştır. Yüzyıllar önce gelişmiş tarihi İpek Yolunun yeniden canlanması, ortak bir coğrafyada yer alan aktörlerini yakında ilgilendirdiği aşikârdır.

TRACECA’nın gelişimi, Türkiye’nin Türki cumhuriyetler ile ilişkilerini daha gelişmiş bir boyuta taşımasını beraberinde getirmektedir. Bu çerçevede Türkiye, TRACECA’ya 8 Eylül 1998 tarihinde Bakü’de gerçekleştirilen zirvede üye olmuştur.  Aynı zamanda TRACECA projesi ile birlikte Türkiye’nin üç kıtanın birleşme noktasındaki stratejik coğrafi konumunu kullanarak uluslararası taşımacılıktan aldığı payı artırması söz konusudur.  Asya ile Avrupa arasındaki büyük hacimli ticarette aktif rol oynamak Türkiye açısından çok önemlidir. Taşınma ve ulaştırılmasında rol alacağı ticari malların Türkiye’ye ciddi bir döviz getirisi sağlaması beklenmektedir. Alınması beklenen başarılı sonuçlar bölgesel kalkınma açısından faydalı olacaktır, öte yandan Avrupa ülkelerinin Türkiye’ye bakışını olumlu anlamda etkileyecek ve Türkiye’nin uluslararası arenada değerini artıracaktır.

Sözü geçen cumhuriyetler ile benzer dil, din ve kültüre sahip olması Türkiye’yi önemli bir aktör haline getirmektedir. Nitekim batılı ülkeler de bunun farkında olarak pazara açılırken Türkiye’yi merkezi bir üs olarak görmüşlerdir. Karşı taraf açısından bakıldığında ise Türkiye batı pazarlarına girişte köprü görevi üstlenmektedir. Bunun nedeni batı ülkelerine ulaşmada Türkiye haricinde bir alternatif olmamasıdır. TRACECA projesinin, Türkiye’yi; ulaştırma sektörü, yabancı yatırımlar,  turizm sektörü ve bölgesel kalkınma açısından etkilemesi beklenmektedir. Proje kapsamında Türkiye’nin de yer aldığı teknik destek projeleri sayesinde uluslararası karayolu taşımacılığı önemli ölçüde rahatlayacaktır . Çünkü sınır geçişleri kolaylaştırılacak, sınırlardaki gecikmeler en aza indirilecek, yolsuzluklar önlenecek, transit ücretler indirilecektir. Ayrıca hızlandırılan demiryolu yatırımları sayesinde ulaştırmanın karayolu-demiryolu ana sistemleri arasında daha dengeli olarak yapılması sağlanacaktır. Samsun ve İstanbul limanlarının altyapısının yenilenmesi ve AB standartlarına uygun hale getirilmesi sağlanacaktır.

TRACECA projesi, tüm bölge ülkeleri için olduğu gibi Türkiye için de yabancı sermayeyi ülkeye çekecek bir katalizör görevi üstlenmektedir. Proje kapsamında yapılacak altyapı çalışmalarında AB, ABD ve Japonya gibi gelişmiş ülkelerin yatırımları ülkeye yönelecektir. Bu ülkelerin özellikle WB ve EBRD gibi finansman kuruluşları kanalıyla ulaştırma altyapı yatırımlarını üstlenmeleri Türkiye’nin kaynak sıkıntısı nedeniyle askıya almak zorunda olduğu, özellikle demiryolları ve limanların iyileştirilmesine yönelik yatırımların gerçekleşmesini sağlayacaktır.

Ülkelerin önemli bir turizm potansiyeline sahip olmasına rağmen mevcut yolların yetersizliği, kaliteli ve güvenli ulaştırma hizmetlerinin verilememesi ve sınırlardaki olumsuz uygulamalar nedeniyle Türkiye ile bölge ülkeleri arasında turizm pek gelişme gösterememiştir. Ancak bölgedeki ulaşımın altyapı ve kalitesinin arttırılması ve bürokratik engellerin ortadan kaldırılması ile ülkeler arasında yolcu taşımacılığı ve dolayısıyla turizmi de olumlu yönde etkilemesi beklenmektedir. TRACECA dolayısıyla ulaştırma sektöründe de belli bir istihdam artışı sağlanabilecektir. Özellikle eğitilmiş ve nitelikli işgücü bu sektörde daha fazla yer alabilecektir. Böylece istihdam artışı nedeniyle bölgesel gelişme gözlenebilecektir. 

TRACECA haritası
 

Kaynak: T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, TRACECA Türkiye Ulusal Sekreterliği

Deniz Servantie
İKV Uzman Yardımcısı
E-Mail: dservantie@ikv.org.tr