Ücretsiz taşımalar ve kilometre bazlı ödeme sistemi

Ülke genelinde ÖHO esnafının ortak dertlerinden biri şüphesiz ücretsiz taşınan yolcu kalemleri ve bunların sayısının fazlalığı. Üstelik bu kadar fazla ücretsiz taşınan vatandaş olmasına rağmen verilen bu hizmete karşılık devletten gerekli ücretin alınamaması dertleri daha da arttırmakta.

Türkiye’nin her yerinde bu tarz sorunlar, özel işletmecilerin işletme maliyetlerini arttırmaktadır. Ücretsiz taşımalara yönelik devletten sadece 65 yaş ve üstü, şehit ailesi ve engelliler gibi kalemlere yönelik 7 Nisan 2015 tarihinde resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren bir kanun var. 6 Ocak 2016 tarihinde ödeme miktarları resmi gazetede yayımlandı ve yetersiz olduğu aşikâr. Ödemeler de maalesef kanuna göre ve vaktinde de yapılmıyor veya yapılamıyor.

4736 sayılı Kanunun 1’inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca demiryolları ve denizyollarının şehir içi ve şehirlerarası hatlarından, belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehir içi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanacaklar, özetle şu şekilde:

İstiklal Madalyası aylığı bağlananların kendileri, eşleri, anne ve babaları ile evli olmayan ve 25 yaşını doldurmamış çocukları. Nakdi Tazminat aylığı bağlananların kendileri, eşleri, anne ve babaları ile evli olmayan ve 25 yaşını doldurmamış çocukları. Harp veya vazife malulü sayılanların kendileri, eşleri, anne ve babaları ile evli olmayan ve 25 yaşını doldurmamış çocukları. Vatani hizmet tertibinden aylık bağlananların kendileri, eşleri, anne ve babaları ile evli olmayan ve 25 yaşını doldurmamış çocukları. Devlet sporcusu aylığı bağlananların kendileri. Engelliler için sağlık kurulu raporuyla yüzde 40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen Türk vatandaşlarının kendileri, ağır engellilerin ise kendileri ile birlikte birden fazla olmamak üzere beraber seyahat ettikleri refakatçileri. Kanun ile ücretsiz ulaşım hakkı tanınanları bu şekilde özetleyebiliriz.

Devlet bunların hepsinin ücretsiz taşınmasını istiyor. Peki destekleme var mı? Birkaç kalem için var ama düzenli ve yeterli değil. Peki, geri kalanlar ne olacak? Asıl soru ise kanunda bile geçmeyen ama İBB ve İETT tarafından ücretsiz taşınması istenilenler ne olacak? Devlet en azından yetersiz de olsa bir adım attı ve kendisinin ücretsiz taşınmasını istediği kalemlere ödeme yapmaya başladı. İBB ve İETT de her gün arttırdığı ücretsiz taşıma kalemleriyle ilgili bir ödeme sistemi yapmalıdır. Bunun için de bir fırsat önümüzde var. İstanbul’da ÖHO esnafı için kilometre bazlı ödeme sistemine geçilmesi öngörülüyor. Gerekli çalışmalar yapıldığı ve yakında detayların belli olacağı gelen haberler arasında.

Buradan İBB, İETT ve şirketlere sesleniyorum… Esnaf ücretsiz taşımaların da baz alındığı bir ödeme sistemi dahilinde bu işe varım diyor. Yoksa zamanında Mavi AKBİL’e geçişte daha sonra da biletçilerin kaldırılmasında yaşanan mağduriyetleri yaşamak istemiyor. Eğer bunlara dikkat edilmezse zaten can çekişen ÖHO esnafı artık ölecektir. Kilometre bazlı sistemin amacı esnafı öldürmek mi yoksa kurtarmaya çalışmak mı sanırım çok yakında anlayacağız…

Ramazan Arıcı
İstanbul Üniversitesi Öğretim Görevlisi
E-Mail: ramazan.arici@istanbul.edu.tr