Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, aralarında anlaşarak fiyat belirledikleri ve kartel oluşturdukları gerekçesiyle para cezaları kestiği firmalar ile gündemi belirlemeye devam ediyor. Son dönemde Google'a kesilen 2.42 milyar Euro ve havayolu kargo taşımacılığı yapan 11 firmaya kesilen 776 milyon Euro para cezasını örnek olarak gösterebiliriz. Fakat kuşkusuz bu cezaların en büyüğü Avrupa’nın kamyon üreticileri olan Man, Volvo/Renault, Mercedes, Iveco ve DAF'a kesilenlerdir. Toplam 2,93 milyar Euro ile rekor seviyede bir ceza rakamı ortaya çıkmıştır. AB Komisyonu verdiği cezalar ile rekabet kurallarının ne kadar katı ve disiplinli bir şekilde uygulandığını da gözler önüne sermiştir.
Konuyu kısaca özetlemek gerekirse; kartelle suçlanan firmalar, MAN tarafından 2011 yılında yapılan pişmanlık başvurusu üzerine başlayan soruşturma Temmuz 2016’da sonuçlanmıştı. Gerekçeli kararda, 1997–2011 yılına kadar bu firmaların fabrika çıkış fiyatları, emisyon teknolojilerine uyumu kapsamındaki zamanlamaları ve emisyon teknolojileri maliyetlerinin müşteriye yansıtılması kapsamında kartel iddiaları oluşturmaktaydı. Ceza sonrasında, bütün şirketler kartele iştirak ettiklerini kabul ettiler ve davanın sonuçlandırılması konusunda anlaştıklarını da belirttiler. Toplam ceza tutarı olan 2,93 milyar Euro firmalar arasında bölündü.
Türkiye'de süreci yakından takip eden Uluslararası Nakliyeciler Derneği’nin (UND), kartel oluşturan 5 Avrupalı kamyon üreticisine dava açmaya hazırlanmasıyla konu tekrar gündeme geldi. UND İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, 1997 – 2011 yılları arasında bu üreticilerden araç alan Türk firmalarının, ödedikleri yüksek ücretlere ilişkin mağduriyetlerini tazmin edebilmek için İngiltere’de dava açmaya hazırlanıldığını bildirdi. Fatih Şener, ayrıca 5 önemli markanın 14 yılda sattığı kamyonlar için araç başına 5 bin sterlin tazminat beklediklerini belirtti. Henüz soruşturmanın devam ettiği dönemde, kara nakliyecilerinin tek ve en önemli temsilcisi olan UND’nin attığı bu adımı tebrik etmemek elde değil. Çünkü bu adımın aynı zamanda nakliyeciler sektörünün haksız rekabet ile şirketlerin haklarını ihlal edenleri korumanın sonuçları açısından çok önemli olduğu kanaatindeyim. Ayrıca, bu tarz adımlar, Türkiye’deki diğer STK’ların da örnek alabileceği türden uygulamalardır.
Sefa EZGİN
E-mail: ezgin.efe@gmail.com