Otobüs Değiştirme Sorunsalı

Artık teknoloji çok hızlı gelişiyor, devir çok hızlı değişiyor. Eski yapma kasa otobüslerden alçak tabanlı klimalı, çevreci motorlu otobüslere geçildi.

Otobüs esnafının en büyük masrafı malum günlük olarak akaryakıt iken, genel anlamda ise otobüs değişimi. Belediyelerin kendisi senelerce eski model ve kara duman saçan otobüslerle çalışırken özel halk otobüslerine ilk başlarda 18 yıl derken, günümüzde 15 yıl yaş sınırı ve birçok özellik koydu. Senelerce bunlara uyarken oldukça zorlandık, bazıları sırf bu değişim aşamasında otobüsünü hattıyla satmak zorunda kaldı.

Yeni sistemde de en büyük giderimiz olan otobüs değişimini karşılamak adına amortisman ödemesi konuldu. Bu ödemenin kullanım süresi 15 yıl olan alçak taban otobüsler için bile haksız şekilde 10 yıl yapılması ileride yine benzer sonuçlar doğurabilir. Her yazımda neredeyse buna değiniyorum. Çünkü burada binlerce esnafın istemeden de olsa 5 yıllık kullanım ve amortisman hakkı gasp edilmiş oluyor.

Bunun için alternatif çözümler üretilmesi şart. Ya amortisman süresi kullanım süresiyle uyumlu şekilde yapılmalı ya da başka çözümler üretilmeli. Çünkü yeni otobüs alacak bir esnafın eğer ek bir geliri yoksa, sıfır otobüs alması ve bunu ödemesi imkânsız. Toplu alımlar yapılarak bu konuda gerekli indirimlerin alınması için aylardır sosyal medyada esnaf çağrıda bulunuyor. Hala yetkili birilerinden yapılan bir açıklama yok, beklemeye devam ediyoruz.

Otobüs firmaları sabit döviz cinsinden fiyatlarını belirleyip, en ufak artışı yansıtıp, fiyatlarını inanılmaz rakamlara çıkarttı. Buna dur diyen resmi bir makam da maalesef yok. Döviz kurunun son yılların en düşük değerlerinde olduğu son 3-4 aylık dönemde ise indirim yapıldığını ne yazık ki hiç duymadık.

Sıfır otobüs fiyatları çok aşırı artınca ikinci el otobüse yönelmek zorunda kalındı. Buna paralel bu piyasada da gereksiz artışlar oldu. Tarihte ilk defa 4-5 yıl önce aldığı otobüse aldığının iki katı fiyat isteyen kişiler olduğunu gördük ve görmeye devam ediyoruz. Hem 4-5 yıl otobüsü kullanmış hem de üzerine bir otobüs fiyatı daha kâr etmiş gibi bir hesap çıkıyor ortaya. Eski model otobüsü olanlar mecburen sıfır otobüs alamayacağı için değerinden fazla olan ikinci el otobüs almaya, yüksek model otobüsü olanlar da mecburen değerinden fazla olan sıfır otobüs ile fark artmaması için otobüsünü satıp sıfır otobüs almaya çalışıyor.

Domino taşı gibi hepsi bir birini etkiliyor. Bu düzeni değiştirecek çözüm bulunmazsa 10 yaşını geçen otobüsler için domino taşları yıkılmaya başlayacak. Yine olan biz esnafa olacak. Alçak tabanlı son teknoloji ile üretilen otobüsleri 10 yıl kullanıp çöpe atacak kadar ne zengin bir ülkeyiz ne de bu kadar zengin esnafız. İBB ve İETT nezdinde bu konuda girişimlere şimdiden başlanılması gerekmektedir. Yoksa önümüzdeki süreçte otobüs değiştirme sorunsalı başımızı çok ağrıtacak…

Dr. Ramazan Arıcı
İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa Öğretim Görevlisi
E-Mail: ramazan.arici@istanbul.edu.tr

ETİKETLER: