Değerli okuyucular; Bu yazımıza Mehmet Akif Ersoy’un bir sözü ile başlamak istiyorum. Mehmet Akif Ersoy, “insan iki şeyi iyi bilmelidir” diyor ve ekliyor: “Biri haddini, biri hesabını…!
Bir önceki yazımda turizm şoförlerinin cefakârlıklarını ve fedakârlıklarını, turizmin asli unsurlarından görünmeyenleri olduğunu dile getirmiştim. Şimdi genel karakteristik yönlerine bakar isek, sektöre nereden geldikleri belli!.. At arabasından tutunda, traktör, tüp arabası, kamyonetçi, minibüsçü, kamyoncu, servisçi yani kara taşıtlarının tamamında şoförün eli var!.. Bunu söylerken de onları aşağılanma yada küçümseme anlamında değil, haşa ben bunların hepsinden şeref duyarak, onurlanarak söyler ve yazarım.
Bizler karınca kaderince bir tespit yaparak, doğruyu bulmaya yönelik bir şeyler yapmaya çalışıp, faydalı olabilmek adına düşüncelerimizi dile getiriyoruz. Şoför- rehber ilişkilerini anlatmak, yazmak, çizmek için sektörle ilişkili olacaksınız!.. Bir gezgin olacaksınız!.. İki iyi bir gözlemci olacaksın!.. Üç şimdi örneğin bir x taşımacı firmasında belli bir maaşla yada farklı bir ücretlendirme yöntemiyle çalışan bazı şoförlerin tamamen bahşiş ve otobüslerde satmış oldukları sıcak ve soğuk içeceklerden yollarını bulmaya çalıştıkları doğrumu doğru!.. Burada şoförü ilgilendiren, rehberi ilgilendiren bir ayıp söz konusu olamaz!.. Tamamen sistem bozuk.
Şoför mecbur yolunu bulacak… Mesela tura gidiyorsunuz. Şoför, eğer rehberi iyi niyetli birazda toy görürse, sen merak etme hemen zıplar akıl vermeye çalışır!.. Buda kendine yönelik tamamen çıkar sağlama adına yaptığı iyilik, yani bunun adı kekleme!.. Halbuysa kendi kekleniyor farkında değil!.. Eyvah rehber birde bayansa, evde hanımlarına göstermedikleri iltifatı gösterenleri de ben şahsen gördüm. Tabi yapmayanları tenzih ederim. Şimdi bir başka örnek verirsek: molalarda yada kısa süreli parklanmalarda şoförlerimiz kendilerine yolculardan bir şey sorulduğunda rehberde araçtan inmişse; Eyvah kendini anlatanlar, rehberi anlatanlar, rehberin daha toy olduğunu söyleyenler, tur hakkında, acenteler hakkında bilgi verenler, turu pahalı almışsın diye fetva verenler, otobüs ve kendilerinin para kazanmadığını söyleyenler, bahşiş almak için kendini acındıranlar had safhada!.. Sonuç, sistem bozuk maalesef!.. Birde bizim jön şoförlerimiz var. Onlar sessiz kalır, otobüs sahibi gibi davranış sergiler, işlerine bakar kimsenin yağlısına tuzlusuna karışmazlar. Arkadaşlar, bu örneklemeleri kimse inkar edemez!.. Burada mesele üzüm yemektir, bağcıyı dövmek değil!.. Hata yapılmayan sektörlerde ve mesleklerde doğruyu bulamayız!.. Her zaman doğrular, yanlışların içerisinden çıkar.
Turizm şoförleri ve rehberleri bence yaptıkları işin önemini biliyorlar!.. Fakat önemsemek adına biraz zayıf!.. Bu önemsememe tek taraflı olmadığını bende biliyorum. Onu anladım. Turizm çok ince ve hassas bir konu!.. Her ne olursa olsun, eğitim ve sektör içi mesleki eğitimin mutlak gerekliliğinin şart olduğu bellidir. Acentelerin, taşıyıcı firmaların ve sektör derneklerinin sorumlukları mutlak var. Rehber ve şoförlerin ücretlendirme konuları elden geçirilmeli ve iyileştirilmelidir!.. Turizm şoförlerinin de kayıt altına alınıp, ücretlerinde iyileştirmeleri yapılıp, gerektiğinde rehberler gibi onlarında bakanlıklar nezdinde gerekli uyarıları verilmelidir. Şimdi biraz turizmin beylerine tur düzenleyen acentelere bizzat organize edip, bu benim müşterim ve mutlak bir daha almalıyım diyenlere burada şunu ayırmak istiyorum. Kendi bünyesinde rehberini ve şoförünü çalıştıran yani taşeron kullanmayanlar bunlar hariç diyerek sormak istiyorum ama maalesef sormayacağım!.. Taşeron araç taşeron rehber kullananları kast ediyorum!.. Üç ana sorum var kendilerine, daha sonra ben buradayım!..
Şimdi biraz rehber arkadaşlara da değinirsek, gerçekten bana göre dünya turizminde Türk turizminde turizmin omurgası ve payandasıdırlar. Onların omuzlarındaki yük tamamen iki dudağının, nefesinin, neşesinin, ruhunun, içerisine gizlenmiştir inkar asla edilemez. Her şeyi ve herşeye cevap verebilendirler. Pratikleri kuvvetlidir hatta ve hatta kitap yazan, şiir yazan kitapları piyasada olanlar dahi var!.. Mesela Rıfat DESTANOGLU!.. Bu arkadaşı biraz tanırım. Şoförler bu arkadaşa çok iyi bir asker derler. Çünkü kuralcı ve ciddi kişilik ama insan olarak iyidir. Kendisine ve firması Pronto Tur’a başarılar diliyorum.
Rehberlik bazen de çok sıkıcı meslekler arasına girmiştir. Bu durumda onlarında arasıra yolcularına trip atanları, bozuk atanları var. Hele birde ekstra tur satamamışsa isyanlar, iltifat görmüyorsa süpersin denmiyorsa tam atar yapanları yok diyemeyiz maalesef. Şimdi bu ikili neden anlaşmıyor? Rehber gün boyu stres depoluyor, şoförde yorgunluk… Ateş barut misali ancak temel mesele asla ve asla paylaşım meselesidir!.. Birde bu ikiliye bu sistemi yanlış sunum yapanlardadır. Çok basit halledilecek şeylerin büyümesine vesile olunuyor. Sonuç olarak her ne kadar şoför ve rehberden bahsettiysek, hatalarıyla sevaplarıyla bu sektör turizmin lokomotifidir. Bunu herkes biliyor en büyük aktör ise eşittir. Otobüs, şoför ve rehberdir!.. Bu üçlü hizmetin başıdır ve kazancın da azındadır.
Bu yazımızı hazırlarken, bazı yolcu ve şoför ilişkilerini gördüğüm ve taktir ettiğim rehber Atilla ÇERDİK arkadaşımıza da unutmadan Üsküp’de yaşanan sorunları tereyağından kıl çeker gibi halledip, insanların mutlu bir şekilde tura devam etmesini sağladığı için şahsım ve tüm yolcular adına teşekkür ederim. Biz gazete olarak kimseye yağcılık olsun diye bir şeyi yazmayız!.. İddialarımızı ispatıyla, insan ve müşteri memnuniyetini gözeterek ülke çıkarlarımızı kim ön planda tutarsa o şahıs ve kurumları övmek ve övünmekte bizim hakkımız olmalı diye düşünüyorum. Belki üzerime farz olmayan konu yada konulara girmiş olabilirim. Her yanlış ve doğru ses getirmek adınadır. Doğruyu bilme, bulma adınadır. Turizm konusu çok derin ve yeniliklere açıktır. Çok şeylere de gebedir. Yürek yakanda, yürek hoplatanda, su serpende olur ve olmuştur. Yinede hoşça ve dostça kalın.
Turgay Saraçlı
E-mail: turgaysaracli@hotmail.com