Şehiriçi taşımacılık yapan ulaşım araçlarında artık oldukça sık karşılaşılan usulsüz kart kullanımının bir türlü önüne geçilemiyor. Her hafta mutlaka bu konu ile alâkalı görsel veya yazılı basında haberlere rastlıyoruz.
Arama motorlarında “usulsüz kart kullanımı” yazdığınızda şu anda 74 bin 100 adet sonuç çıkıyor. Daha spesifik bir arama yapmak isterseniz mesela “İETT usulsüz kart kullanımı”, bu sayı 17 bin 200 adet oluyor. O kadar yaygın haldeki arama motorlarında bile hatırı sayılır sayıda haberde veya iletide yer alıyor.
En son bu hafta görsel ve yazılı basında “otobüste indirimli kart kavgası” başlığıyla bir haber gündeme geldi. Olay, aslında 19 Eylül 2015’te yaşanmış olsa da yeni gündeme geldi. O zamanlarda validatörlerden kartı iptal etme sistemi henüz tam olarak kullanılmıyor ve mecburî şoförler kartlara el koymak için uğraşıyordu. Olayda usulsüz kart kullanımı yapan
bayan yolcu şoförle tartışıp kartı almak adına bağırıp çağırıp yolculardan destek almaya çalışıyor, şoföre küfür ve hakaret ediyor. Yolcular da şoföre karşı usulsüz kart kullanan kişiyi savunmaya çalışıyor. Şoförün bir sözü dikkatimi çekti;
“Param yok desin binsin. Niye beni kandırıyor?” Olay sonrası bayan, otobüs şoföründen şikâyetçi oluyor fakat sesli ve görüntülü kayıttan sonra şoför sadece ifade verdiğiyle kalıyor. Sonrasını şimdilik bilmiyoruz. Sonucunu bildiğimiz başka bir olay ise şu şekilde gelişiyor:
Davutpaşa Metro istasyonunda 8 Temmuz 2014 tarihinde başkasına ait indirimli İETT kartını kullanan üç kız kardeş hakkında dâvâ açılıyor. “Dolandırıcılık” ve “Kamu görevlisine direnme” suçlarından üç kardeşi de beraat ettiren mahkeme, tartıştıkları özel güvenlik görevlilerine hakaret ettikleri gerekçesi ile her üç kardeşi de cezalandırıyor. Mahkeme, kardeşlerden ikisine 1'er yıl 2'şer ay, birine de 1 yıl 5 ay 15 gün hapis cezası vererek, bu cezaları 5 yıl süreyle suç işlememeleri koşulu ile erteliyor.
Geçen günlerde yaşanan ve bilgisini aldığım bir olay da şu şekilde yaşanıyor: Usulsüz kart kullanan kişiyi tespit eden şoför validatörden kartı iptal ediyor, usulsüz kullanım yapan(lar) İstanbul Valiliği’nden bir müdür vasıtası ile İETT’den birilerine ulaşıyor ve kartı kimin iptal ettiğini öğreniyor, o şoförün sertifikasını iptal ettirip rapor yazdırıyor. Şirketler araya girerek sertifikayı tekrar kullanıma açtırıyor. Kısacası balık baştan kokmuş, olayın içene Valilikten müdürler bile girebiliyor. Ama hırsızlık yapandan yana tavır alarak…
Verdiğim üç usulsüz kart kullanımı ve sonuçlarını gördünüz… Şoförden şikâyetçi olan da var, sertifikasını iptal ettiren de. Ulaşım A.Ş. gibi İstanbul Büyük Şehir Belediyesi kuruluşu bile mahkemede usulsüz kullanımdan değil personeline hakaretten ceza aldırabiliyorken ÖHO şoförleri neye veya kime güvensin. Bu konuda yargısal anlamda bir sonuç alınamaz ve böyle devam ederse, “Yavuz hırsızlar daha çok ev sahiplerini bastıracak.”
Ramazan Arıcı
İstanbul Üniversitesi Öğretim Görevlisi
E-Mail: ramazan.arici@istanbul.edu.tr