İstanbul şehiriçi ulaşımında hizmet veren otobüsler özellikle 5378 sayılı kanunla birlikte engelli vatandaşlarımızın ve yaşlılarımızın kullanımına uygun, Avrupa standartlarında alçak tabanlı yeni otobüslerle değiştirildi. Bu değişimlerin İETT otobüsleri açısından tarihçesine ve son duruma bir göz atalım…
İstanbullular ilk solo alçak taban otobüsü kullanmaya 1995 yılında İETT’nin 95-051 kodlu Berkhof-Premier marka otobüsü ile başladı. 1996 yılında da 6 adet daha filoya katıldı. Toplamda 7 adet olan alçak taban otobüsler; 22, 28Tİ, 35, 35 A, 35 C, 71 T, 76 T, 83, 94 A, 200, 210, 222 ve FB 2 gibi hatlarda çalıştı. Zamanla hurdaya ayrılanlar olmasına rağmen bu otobüsler 2006 yılına kadar kullanılmaya devam etti.
İETT tarafından 2006 yılında ihale sonucunda Mercedes-Benz Citaro solo ve Mercedes- Benz 0530/G Citaro körüklü otobüsler filoya katıldı. Artık filo bazında alçak tabanlı otobüsler İstanbul şehiriçi ulaşımda hizmet vermeye başladı. Hem alçak tabanlı, hem de klimalı olan bu otobüsler İstanbul halkı tarafından oldukça sevildi. Metrobüsün kullanıma başlamasıyla 2007 yılında APTS-Phileas ve Mercedes-Benz Capacity gibi metrobüs yoluna özel körüklü otobüsler hayatımıza girdi. 2012 yılında Mercedes-Benz Conecto körüklü otobüsleri de filoya dâhil edildi. Metrobüs ve şehir içi hatlarda kullanılmaya başlandı.
2012 yılında İETT’nin 279 otobüslük solo otobüs ihalesini BMC kazandı. Maddi sıkıntılar ve sonrasında gelen iflas nedeniyle BMC ihalenin şartlarını yerine getiremedi. Protip olarak gelen 4 adet BMC Procity otobüs kısa süre kullanıldı, geri kalan otobüsler ise ihalenin iptal edilmesiyle hizmete alınamadı. Tekrar yapılan İETT solo otobüs ihalesini kazanan Otokar’ın Kent 290 LF otobüsleri ise 2013 Ocak ayında hizmet vermeye başladı. 2013 Şubat ayında da İETT’nin Karsan Bredamenarinibus Avancity CNG solo ve Karsan Bredamenarinibus Avancity dizel körüklü otobüsleri hizmet vermeye başladı.
Özellikle İETT resmi kurum olması ve ihale ile toplu şekilde otobüs temin etmesi nedeniyle daha uygun fiyatlara otobüslerini temin edip değiştirmiştir. Zamanın İETT genel müdürü Dr. Hayri Baraçlı’nın 5 yıl garantili ve bakım hizmeti içeren ihaleleri ile İETT ve İstanbul halkı bu dönemden oldukça kazançlı çıkmıştır. İETT’deki bu başarıları ile ön plana çıkan Dr. Hayri Baraçlı’da İBB Genel Genel Sekreterliğine kadar yükselme başarısı göstermiştir.
Bu değişimlerin olduğu süre zarfında 20 yıldır İstanbul’da çalışan MAN SL 200 solo otobüsler, MAN SG 220 körüklü otobüsler, Ikarus solo otobüsler ve Ikarus körüklü otobüsler İETT filosuna veda ettiler. Alçak tabanlı olmamasına rağmen İETT bu otobüsleri ÖHO’lere ön gördüğü 15 yaş sınırından daha fazla sürede çalıştırmıştır. Fakat ÖHO’lere alçak taban zorunluluğunu her platformda dile getirmiş, şirketleri uyarmıştır. Eski model otobüsü olanlar 15 yaşını doldurmamasına rağmen bazı zorluklarla karşı karşıya kalmıştır. 5378 sayılı kanun 07.07.2018 tarihine kadar uzatılmış olmasına rağmen ÖHO’lerde alçak taban otobüs dönüşümleri yüzde 75 oranında tamamlanmıştır. Bu gün itibari ile 2001 model ve altı otobüs ÖHO filosunda bulunmamaktadır.
İETT ise CNG taktırıp engelli kullanımına uygun hale getirdiği Mercedes-Benz 0 345 otobüsleri hala kullanmaktadır. Bu otobüsler 1997 ve 2000 model arasındaki otobüslerdir. Dijital tabelaları çalışmamakta, beyaz renkli fiberglas tabelalarının yazıları çok küçük puntoda yazılmış ve gündüzleri zor, geceleri ise tabela aydınlatmaları olmadığı için hiç okunamamaktadır. Bazılarında tabela bile olmadan A4 kâğıdına yazılı güzergâh bilgileri bulunmaktadır. İETT gibi bir kuruma bu tarz bir uygulama maalesef hiç yakışmamaktadır. Üstelik kendi bünyesinde çalışan otobüsler de bile bu kadar düzensizlik yokken İETT’de ki bu durumun çok acil düzeltilmesi gerekmektedir.
Ramazan Arıcı
İstanbul Üniversitesi Öğretim Görevlisi
E-Mail: ramazan.arici@istanbul.edu.tr
