Herkesin bildiği gibi 7 Nisan 2015 tarihinde ücretsiz taşımaların bir kısmı ile ilgili devlet desteği verilmesi resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi. 6 Ocak 2016 tarihinde ise ödeme miktarları resmi gazetede yayımlandı. Ödemeler için de 2 aylık bir süre öngörüldü.
Devletin yapacağı ödemelerin Şubat ayı sonunda veya en geç Mart ayı başında esnafın hesaplarında olacağı şirketler tarafından müjdeli haber olarak duyuruldu. Şubat ayı komple bitti, üstelik bu sene de 29 gündü! Mart ayının başı da geçti, artık 7 Mart 2016 gününe gelindiğinde ise devletin kendisinin ön gördüğü ve yasalaştırdığı 2 aylık süre de doldu. 7 Mart günü esnafa hesaplarını kontrol etmelerini ve sürenin dolduğunu belirttim. Esnafın hesaplarında bir değişim yoktu. Ödeme yapılsa bile neye göre yapılacaktı? Kimse bizden hesap numarası vs istemedi denildi. Esnafın beğenmediği, şirketlere göre başlangıç, İsmail YÜKSEL beye göre büyük başarının sonucu vakti dolmasına rağmen ortalıkta yoktu…
11 Mart Cuma günü esnafın telefonuna şu mesaj geldi :‘Uzun süredir uğraş verdiğimiz 65 yaş ve üzeri ücretsiz taşımaya ilişkin icmal listeleri 15 Mart 2016 tarihine kadar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına ulaştırılacaktır. Ardından illere ödemelere başlanacaktır. ESNAF ODASI VE TÖHOB BAŞKANI İSMAİL YÜKSEL’...
Listeler en son 15 Mart'ta gidecek, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bir inceleme yapacaktır. En az 10 gün bu sürse, inceleme sonrası Belediyelere ödemeleri aktarmak için acaba bu listelerde yanlış var mı yok mu diye görüş sorsalar. Bu da en az 10 gün. Ödemeler Belediyelere aktarılacak en az 2-3 gün de o sürse. Belediyeler gelen ücretleri 1 hafta garanti bekletirler. Toplamda yine en az 1 ay daha süre var gibi duruyor. Muhtemelen resmi olarak normal sürenin en az 1,5 ay sonrasında ödemeler gelecek. Yukarıdaki bilgiler 15 Mart 2016 tarihli gazetedeki köşe yazımından alıntıdır…
Yılan hikâyesine dönen ücretsiz taşımaya devlet desteği ödemesi normal süreden 2 ay sonra nihayet yapıldı. 6 Mayıs 2016 günü saat 13:30 itibari ile 11 aylık geriye dönük ödeme İstanbul ÖHO esnafına gönderildi. Toplu halde gelen ödeme esnafa az da olsa nefes aldırdı. Okulların kapanmasının yaklaştığı dönemde işlerin de düşeceğini düşünürsek bu ödeme günü kurtardı denilebilir. Ama bu haliyle yarını kurtarmayacağı aşikârdır. Bu yüzden ya desteklemelerde düzenleme yapılmalı ya da ücretsiz taşıma ÖHO esnafı tarafından komple iptal ettirilmelidir. Daha önce yapmış olduğum önerileri bu yüzden tekrarlamak istiyorum; Ücretsiz ödemelerin daha adil olması için yapılması gerekenler şu şekildedir:
-Resmi gazetede yayımlanan kararla İstanbul için ÖHO esnafına aylık 1000 TL devlet desteği sağlanacak. Bu rakam taşınan ücretsiz yolcuya kıyaslandığında çok cüzi bir miktara tekabül etmektedir ve mutlaka arttırılmalıdır.
-Ödemeler 7 Mart 2016’dan yasanın çıktığı 7 Nisan 2015 tarihine kadar geriye dönük şekilde 11 aylık şekilde yapıldı. Geriye dönük yapılan ödemeler için 6495 sayılı kanunun 88. maddesinin değiştirildiği 4 Mart 2014 tarihi esas alınmalıdır. Çünkü bu tarihten itibaren daha önce ücretsiz taşınmamasına rağmen 65 yaş ve üstü vatandaşlar ücretsiz taşınmaya başlanmıştır. Bundan dolayı da devletin hala ÖHO esnafına 400 günlük destekleme borcu bulunmaktadır.
- Desteklemenin şu andaki durumuna göre taşınan kişi sayısına bakılmaksızın ödeme yapılması öngörülmektedir. Bu anlayış hem işletme mantığına hem de hakkaniyet anlayışına uymamaktadır. Şehirlerin yolcu yoğunluğuna bakılmadan aynı miktar ödeme yapılması doğru değildir. İstanbul ve Ankara’nın aynı oranda destek alması yanlıştır. Ayrıca nüfus farkı çok fazla olan diğer büyükşehirlerin de kendi içlerinde aynı oranda destekleme alması da yanlıştır. Bu yüzden en azından belirlenen 1000 TL ,750 TL ve 600 TL gibi sabit ücretler üzerine taşınan kişi sayısı bazlı ödemeler de eklenerek destekleme miktarı kişi sayısıyla entegre edilmelidir.
- Yasaya göre Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı yapılacak aylık gelir desteği ödemesini yıllık olarak belirlemektedir. Yapılan 11 aylık ödemeye göre 2015 yılının 8 ayı ve 2016 yılının ilk 3 ayı için aynı miktar ödeme yapılmıştır. Yasaya göre ödemelerin her sene ayrıca belirlenmesi gerekmektedir. 2016 yılının geriye kalan 9 ayı için yapılacak desteklemenin en kısa sürede tekrar belirlenmesi gerekmektedir. Yapılmış olan hatalar düzeltilerek esnaflara hak ettikleri ücretler en kısa sürede verilmelidir…
Ramazan Arıcı
İstanbul Üniversitesi Öğretim Görevlisi
E-Mail: ramazan.arici@iu.edu.tr
