Hâlihazırda Avrupa Birliği'nin (AB) 28 üye ülkesinden 21’inde nehir taşımacılığı toplam olarak 37 bin km’lik bir ağ üzerinde gerçekleştirilmektedir. Söz konusu ülkelerin 12’sinde ise nehirler, birbirine bağlı bir ağa entegre şekilde faaliyet göstermektedir. Buna ek olarak, söz konusu nehirler (örneğin Tuna, Ren, Loire, Rhône vs.) Avrupa’nın en önemli ekonomik ve siyasi alanlarını birbirine bağlamaktadır.
Bu nehir ağları özellikle AB’nin en gelişmiş ülkeleri olan Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Almanya ve Avusturya’da bulunmaktadır. Avrupa nehir taşımacılığının en önemli nehirlerini şüphesiz Ren ve Tuna nehirleri oluşturmaktadır. Söz konusu nehirler, Avrupa’nın Kuzey Denizi’ni Karadeniz’e kadar bağlamaktadır.
Nehir taşımacılığı ile AB’de her yıl yaklaşık 440 milyon ton ürün taşınmakta, bu rakam da toplam pazar hacminin yüzde 3,5’ini oluşturmaktadır . Ayrıca nehir taşımacılığının AB’de iç ulaşımındaki payı ise yüzde 6,5’tir. AB genelinde nehir taşımacılığı gerçekleştiren 11 bin 500 gemi bulunmaktadır. Bunların toplam yük kapasitesi ise 11 milyon tonun üzerindedir. Hızla gelişen nehir taşımacılığı sektöründe, halen yaklaşık 8 bin işletme faaliyet göstermekte olup ve 35 binin üzerine kişiye istihdam sağlamaktadır. 2000 yılı verilerine göre nehir taşımacılığı sektörünün AB ekonomisine toplam katkısı 4,15 milyar dolar düzeyinde kaydedilmiştir.
ÜYE ÜLKELERİNDE TAŞIMACILIK
Avrupa Komisyonu, nehir taşımacılığını özellikle teşvik etmekte ve diğer ulaşım türleriyle entegre edilmesini desteklemektedir. Bu bağlamda, nehir taşımacılığının, çevre kirliliği, trafik sıkışıklığı, güvenlik sıkıntıları, emisyon ve kapasite sorunları açısından diğer ulaşım türlerine göre daha avantajlı olduğu hatırlatılmalıdır. Çevre konusuna ilişkin BM Avrupa Ekonomik Komisyonu ve Ren Seyrüsefer Merkez Komisyonu çerçevesinde Cenevre’de düzenlenen İç Sularda Tehlikeli Malların Taşınması Üzerine Avrupa Anlaşması 2000 yılında imzalanmış ve 2008 yılında yürürlüğe girmiştir.
TEN-T çerçevesinde devam eden nehir taşımacılığının intermodellik ilkesi açısından da önem taşıdığını belirtmek gerekir. TEN-T kapsamındaki öncelikli 30 projeden ikisi nehir taşımacılığı ile ilgilidir. Elbette, Avrupa’da Tuna Nehri bu açıdan kilit bir role sahiptir.
Almanya’da doğan ve Karadeniz’e kadar devam eden Tuna Nehri ile nehir taşımacılığı açısından muazzam bir potansiyele sahiptir. Buna ek olarak Tuna Nehri, Almanya’da, Hollanda’dan Kuzey Denizi’ne açılan Ren Nehri’ne bir kanal ile bağlanmıştır. Ayrıca nehir taşımacılığı, AB için önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Komisyon, 2050 yılına uzanan Ulaştırma Stratejisi çerçevesinde tüm merkezi havaalanlarının demiryolu ağına ve demiryolu ağının da nehir taşımacılığı sistemine bağlanmasını öngörmektedir.
Deniz Servantie
İKV Uzman Yardımcısı
E-Mail: dservantie@ikv.org.tr