Türkiye’nin önemli potansiyele sahip olmasına karşın suyolu taşımacılığında gerekli gelişmeyi kaydettiğini söylemek mümkün değildir. Geçmişte, Aşağı Sakarya Nehri’nde taşımacılığın geliştirilmesi düşünülmüş olmakla birlikte, bugüne kadar bu husus uygulamaya geçirilememiştir.
Osmanlı döneminde, Aşağı Sakarya’nın taşımacılık amacıyla kullanımı için yedi defa teşebbüse geçilmiştir. Bir önceki çalışma 1976 yılında yapılmış, fakat bölgede yeterli yük bulunamadığından konu daha ayrıntılı incelenmemiştir. Günümüzde, proje etki alanı olarak tanımlanan ve Sakarya, Kocaeli, Bolu, Bilecik, Eskişehir illerini kapsayan bölge, yirmi sene öncesine oranla hayli gelişmiştir. Sanayi hızla gelişmekte buna paralel olarak ticaret ve hizmet sektörü de ilerlemektedir. Bölgedeki iller, Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Sakarya Nehri’nin Taşımacılıkta Kullanılabilirliği Raporu’na göre kişi başına düşen milli gelir bakımından Türkiye ortalamasının üstündedir.
Bu gelişmelere uygun olarak, bölgedeki dış ticaret de artmış ve mevcut suyolunun taşımacılık açısından değerlendirilmesi son yıllarda tekrar gündeme gelmiştir. Türkiye’de yurtiçi yüklerin yüzde 84,5’i karayoluyla, yüzde 6,8’i demiryoluyla, yüzde 2,2’si boru hattıyla ve yüzde 6,5’i denizyoluyla taşınmaktadır. Türkiye’de coğrafi açıdan zor olduğu için suyolu ile taşımalar henüz çok kısıtlı olmakla beraber, taşımaların önemli bir bölümü ağırlıkla Van Gölü ve diğer göllerde gerçekleşmektedir.
Türkiye’de nehirlerin yapısına bakıldığında, iç suyolu taşımacılığı için potansiyel oluşturabilecek uzunlukta nehirler (örneğin; Kızılırmak) Karadeniz bölgesinde bulunur. Buna ek olarak Bartın Çayı, üzerinde 500 tonluk gemilerle Karadeniz’den şehir merkezine kadar kısıtlı bir şekilde ulaşım yapılabilen bir akarsuyu oluşturmaktadır. Türkiye’de toplam 1200 km’lik bir suyolu ağı bulunmaktadır. Avrupa’da 100 tonluk yükün 1 km için farklı sistemlerle taşıma bedelleri incelendiğinde iç suyollarının fiyat avantajı sunduğu görülmektedir. 100 tonluk yükün 1 km taşınması karayoluyla 2,81 dolar, demiryoluyla 0,65 dolar, nehir yolu (iç suyolu) ise 0,20 dolardır.
Deniz Servantie
İKV Uzman Yardımcısı
E-Mail: dservantie@ikv.org.tr
