Salgın nedeniyle bazı sektörler normalden daha iyi işler yaptı. Bazı sektörler yavaş yavaş toparlanmaya başladı. Bazıları ise aylardır siftah bile yapamadı, belki de aylarca daha yapamayacak.
Ulaşım sektörü ile ilgili konuları dile getirdiğimiz köşemizde; şehir içi ulaşım sorunlarıyla ilgileniyorum. İstanbul’da 1990 yılından itibaren de özel halk otobüsü (ÖHO) esnaflığı yapmaya devam ettiğimiz için daha çok İstanbul’a ait ulaşım sorunlarıyla ilgilenip, onlarla ilgili yazılar yazıyorum. ÖHO esnafının ekonomik kazancı, salgın nedeniyle oldukça kötü duruma geldi. Zararına aylardır çalıştık, personel ödemelerini, yakıt ödemelerini, bakım masraflarını kredi çekerek yapabildik.
Normale dönüş süreci bazı sektörlerde çok hızlı olurken, ulaşım sektöründe hala tam anlamıyla sağlanamadı. Şehir içi ulaşım yapan ÖHO sektöründe 12 metre otobüsler uzun süre 20 kişiyle taşımacılık yaptı. Şu anda bu sayı oturan yolcu sayısı + ayakta yolcu sayısının 1/3’ü kadar olmalı, tersli 4'lü koltuklarda ise 2 kişi çapraz şekilde oturmalı ve diğer 2 koltuk boş bırakılmalı. Değişik kombinasyon hesaplarıyla bu tarz bir ulaşım yapılıyor.
Minibüslerde de yolcu sayısı arttırılmış olsa da toplam taşınan yolcu sayısı boş bırakılan koltuklar nedeniyle ayaktakileri de ekleyince ancak koltuk sayısına denk geliyor. Metro ve metrobüste ise işler daha da karmaşık ama denetleme maalesef yok. Otobüsler ve minibüsler ise sık sık denetleniyor. Başka bir ulaşım aracı olan personel servisleri ise koltuk kapasitesinin yarısı ile çalışırken artık tam kapasiteye geçtiler. Onlar da yavaş yavaş toparlanma sürecine girdi.
Ulaşım sektörünün bir diğer çalışanları ise okul servisi çekenler. Ne yazık ki 5 aydır araçları çalışmıyor, ücret alamıyorlar, ücret alabilmeleri için okulların açılmasını bekliyorlardı. O tarih 31 Ağustos olarak açıklanmıştı fakat artan vaka sayısı nedeniyle okullar o tarihte online eğitime başlayacak. 21 Eylül’de ise yüz yüze eğitime geçilecek. Üstelik yüz yüze eğitime geçişte de seyreltilmiş model olarak adlandırılan sadece belirli sınıfların okula gitmesi düşünülüyor. 8 Şubat 2021’de ikinci dönem başlarken komple normale dönüş yapılması öngörülüyor. Tüm bu hesaplara göre bir aksilik çıkmazsa neredeyse 11 ay çalışamamış birileri mutlaka olacak.
Ulaşım sektöründe en kötü durumda olanlar sanırım okul servisi esnafları, derhal acilen devlet yetkilileri tarafından bir çözüm üretilmeli. Destekleme programı olabilir, alternatif taşımacılık önlemleri olabilir, ne yapılacaksa ivedi şekilde yapılmalı yoksa yakın sürede maddi sıkıntı kaynaklı üzücü haberler gelmesi an meselesi. Okul servisi sektörü bitmeden müdahale edilmesi dileğiyle…
Dr. Ramazan Arıcı
İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa Öğretim Görevlisi
E-Mail: ramazan.arici@istanbul.edu.tr